De berichten over personeelstekort vliegen je om de oren: van Schiphol tot aan de zorg. In allerlei verschillende sectoren is er personeelscrisis.
Dit noemt arbeidsmarkt-hoogleraar Ton Wilthagen problematisch: “We hebben een aantal heel grote opgaven liggen: de woningmarkt, energietransitie, zorg, onderwijs, noem maar op. Je gaat geen van die problemen oplossen zonder mensen. De arbeidsmarkt is de zwakke plek van de maatschappij.”
Hoe is de arbeidsmarkt dan zo in de problemen gekomen? Hieronder worden zes mogelijke verklaringen gegeven voor het personeelstekort.
#1. Vergrijzing veroorzaakt personeelstekort
De krapte is iets wat deskundigen al jarenlang aan zien komen. Eén van de grote oorzaken is vergrijzing.
Vergrijzing betekent dat er meer mensen met pensioen gaan dan dat er op de arbeidsmarkt bij komen. Sectoren met hoge vergrijzing zijn op dit moment de overheid, het onderwijs en de transport.
De babyboomers, de grote golf mensen die geboren werden in de eerste tien jaar na de Tweede Wereldoorlog, zijn met pensioen aan het gaan. Toch zou er ook zonder de babyboomers nu een vergrijzing zijn, mensen krijgen immers al decennia lang minder kinderen.
Volgens berekeningen van demografisch onderzoeksinstituut NIDI zal het omslagpunt van vergrijzing pas over een jaar of dertig plaatsvinden.
#2. Deeltijdwerken
Ook een belangrijke oorzaak: Nederland is een kampioen in deeltijdwerken. Deeltijders werken minder dan 36 uur per week. Als je Nederland vergelijkt met andere landen, vallen er een aantal dingen op.
In de linker tabel is te zien dat Nederland de hoogste arbeidsdeelname heeft van mannen én vrouwen. Er zijn dus veel mensen aan het werk in Nederland. Waar komt de arbeidskrapte dan vandaan? Als je kijkt naar de rechter tabel is Nederland ook een koploper in deeltijdwerken. Kort samengevat: in Nederland werken er veel mensen een beetje. In dat opzicht is de arbeidsdeelname Europees gezien laag en ontstaat er arbeidskrapte.
#3. Flexwerkers vergroten personeelstekort
Nog iets waar Nederland koploper in is: het aantal flexwerkers. Flexwerkers zijn werknemers zonder vast contract, zoals uitzendkrachten, oproepkrachten en werkenden met tijdelijke contracten. De tabel hieronder toont de ontwikkeling van het aantal flexwerkers (zonder zzp’ers) in Nederland aan.
Zo zijn er vier op de tien werkenden flexwerkers (zzp’ers meegerekend). Tel je daar deeltijders met een vast contract bij op, dan zijn volgens Europese definities in Nederland zes op de tien werkenden ‘atypisch’.
Flexwerkers hoeven volgens Wilthagen geen effect te hebben op arbeidskrapte, maar in Nederland heeft het dat wel. Het is hier namelijk niet goed geregeld. “Als flexkracht krijg je minder betaald, minder scholing en heb je minder goede pensioenopbouw.”.
Flexwerkers worden volgens Wilthagen nog steeds als tweederangs werknemers behandeld, en dat is niet goed voor de betrokkenheid. “In tijden van crisis worden ze makkelijk ontslagen, in tijden van krapte zoals nu, vertrekken ze zelf. De meeste flexwerkers zijn vrouwen, migranten of praktisch opgeleide mensen, en die zijn al kwetsbaarder. “
#4. Coronacrisis
Corona heeft voor een hoger ziekteverzuim gezorgd dan voor de uitbraak. Dit is te zien in de grafiek hieronder.
Door die uitval kwam er meer druk te liggen op andere werknemers, met hogere werkdruk en langdurige uitval door bijvoorbeeld burn-outs als gevolg. Daarnaast speelt long covid ook een rol. Onlangs bleek uit onderzoek van het UMC Groningen dat één op de acht Nederlanders drie tot vijf maanden na de besmetting in het eerste coronajaar nog klachten had.
Een andere gevolg van corona: een snel toenemende vraag. Wilthagen: “In corona lag veel stil, werd er weinig geconsumeerd en door grote groepen mensen veel gespaard. Na corona wilde iedereen weer van alles doen en alles inhalen. Het aanbod kan dit niet bijbenen met name door het personeelstekort.”
#5. Arbeidsproductiviteit
De arbeidsproductiviteit groeit niet meer zoals vroeger. Wil dit toenemen moet er met dezelfde werknemers meer werk verzet worden. Zoals je kunt zien in de tabel linksonder: productiviteit groeit minder hard, en daalt sommige jaren zelfs. Ook vergeleken met andere Europese landen lopen we achter. Dit is te zien in de grafiek rechtsonder.
Hoe dit komt is volgens Wilthagen een beetje een raadsel: “Mogelijke oorzaken zijn dat we al op een hoog niveau zitten en daardoor moeilijk doorgroeien, en daarbij nog niet zo bedreven zijn in het toepassen van nieuwe technologie zoals robots.” Doordat we een diensteneconomie hebben, is het daarbij volgens Wilthagen minder makkelijk om de arbeidsproductiviteit te verhogen. “In de zorg en zakelijke dienstverlening kan niet alles geautomatiseerd worden.”
#6. Verdeling mensen over bedrijfstakken
Het laatste punt is meer een vraag dan een verklaring: zitten de mensen wel op de juiste plek? Het kan zijn dat er mensen werkzaam zijn in sectoren waar momenteel minder vraag naar is. “Je zou kunnen kijken hoe je die mensen naar banen beweegt waar ze heel hard nodig zijn, zoals de energietransitie of de woningbouw”, zegt Wilthagen. Maar dat is moeilijk. Veel Nederlanders voelen zich comfortabel, met een goed salaris en goede arbeidsvoorwaarden. Die willen niet van baan wisselen.”
De impopulariteit van sommige krappe sectoren helpt hier niet bij. Wilthagen: “De berichten over keihard werken voor weinig geld in bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs vliegen je om de oren. Dat maakt het voor mensen niet aantrekkelijk om voor dat werk te kiezen, terwijl dat juist de sectoren zijn waar mensen het hardst nodig zijn.”
Deze problemen kunnen helaas niet door ons opgelost worden. Maar wij kunnen wel een oplossing zijn voor bedrijven die problemen ervaren door personeelstekort. Binnen no-time vinden wij de perfecte kandidaten die je zoek. Hoe wij dit doen lees je hier. Ook hebben we wat tips voor je op een rijtje gezet zodat je zelf kunt uitzoeken wat er tegen personeelstekort gedaan kan worden binnen jouw organisatie.
Ontvang meer sollicitanten
Ben je een vacatureschrijver op zoek naar deskundig advies om jouw vacatureteksten te optimaliseren en waardevolle inzichten te verkrijgen over de doelgroep en de markt? Ontvang gratis professionele feedback en marktinzichten om jouw wervingskracht te vergroten!
Klik op de onderstaande knop om onze vacaturescan te starten en jouw vacatureteksten te laten analyseren door onze experts. Laat ons je helpen om jouw vacatures naar een hoger niveau te tillen en de beste kandidaten aan te trekken.
